تاریخ کوتاه یک انقلاب بزرگ نگاهى به کتاب انقلاب فرانسه

على نیلى
 

بسیارى از متفکران و تاریخ‏دانان، انقلاب کبیر فرانسه را تأثیرگذارترین رویداد در سرنوشت‏جهان از قرون وسطى تاکنون مى‏دانند .انقلابى که با آرزوهاى بزرگ آغاز شد، با تغییردیدگاه‏ها ادامه یافت و به دیکتاتورى ناپلئون بناپارت انجامید. گرچه انقلاب فرانسه در ابتدا به اهداف خود نرسید، اما به مثابه زلزله‏اى تمام ارکان‏حکومتى آن روز را دچار تغییر کرد. این انقلاب و تأثیر آن بر سرنوشت ملل و حکومت‏هاى مختلف چنان در تاریخ معاصراهمیت یافت که کتاب‏هاى بى‏شمارى در مورد آن نوشته شد. یکى از جدیدترین این کتاب‏ها از مجموعه تاریخ جهان، توسط انتشارات ققنوس روانه‏بازار نشر شده است. مجموعه تاریخ جهان از جمله کتب تاریخى - آموزشى است که‏انتشارات لوسنت بوکس آمریکا آن را در سال 1995 منتشر کرد. اولین کتاب این مجموعه بانام امپراطورى ایران توسط همین ناشر در سال 79 با ترجمه مرتضى ثاقب‏فر منتشر شد. تاکنون نزدیک به 30 مجلد از این مجموعه 60 جلدى، ترجمه و منتشر شده که اغلب‏آن‏ها حداقل بیش از یک بار تجدید چاپ شده‏اند. جدیدترین کتاب‏هاى مجموعه تاریخ‏جهان عبارتند از امپراطورى هیتلر نوشته گیل استوارت ترجمه مهدى حقیقت خواه،انحطاط و فروپاشى امپراتورى روم نوشته دان ناردو ترجمه منوچهر پزشک و انقلاب‏روسیه به قلم جان‏ام. دان با ترجمه سهیل سمى. گفتنى است از این مجموعه در سومین‏دوره کتاب‏هاى آموزشى رشد تقدیر به عمل آمده است. انقلاب فرانسه: شاید در نگاه اول، قطر کتاب براى توضیح یکى از مهم‏ترین رویداد تاریخ معاصر، کم به‏نظر آید. چرا که عادت کرده‏ایم کتب تاریخى را حجیم ببینیم. اما کتاب در کمال ایجاز و بالحنى ساده، رویدادهاى مهم انقلاب کبیر فرانسه را شرح مى‏دهد. کتاب با شرح مختصرى از وضعیت فرانسه اواخر قرن هجدهم و ریشه‏هاى اقتصادى واجتماعى نارضایتى مردم آغاز مى‏شود. نویسنده در همین ابتدا توضیح کوتاهى درباره‏نقش فیلسوفان )به خصوص ژان ژاک روسو واضع نظریه قرارداد اجتماعى( در شکل‏دهى‏به افکار نو براى طرح مطالبات جدید سیاسى، اجتماعى و اقتصادى مى‏دهد. سال 1789، شاه )لویى چهاردهم( مجلس عمومى طبقاتى را فرامى‏خواند، طبقه سوم)فرودستان جامعه فرانسه( مجلس خود را ملى اعلام مى‏کنند، در پاریس شورش مى‏شود، قلعه باستیل به چنگ معترضین مى‏افتد، مجلس ملى حقوق فئودالى را لغو مى‏کند، زنان‏کارگر به سمت ورساى حرکت مى‏کنند و شاه را به پاریس باز مى‏گردانند و... این خلاصه تمام اتفاقاتى است که در سال 1789، سلطنت را ابتدا در فرانسه و سپس‏در کل اروپا سرنگون مى‏کند. شرح حوادث تا سال 1799 یعنى سال آغاز دیکتاتورى‏بناپارت ادامه مى‏یابد و نویسنده به همان سرعتى که رخدادها، پاریس را دستخوش تحول‏مى‏کند، آن را به رشته تحریر درآورده است. در عین حال نکاتى که احتیاج به توضیح بیش‏ترى داشته‏اند یا نکاتى که توضیح آن‏هادر متن اصلى سرعت آن را مى‏گرفت، در کادرهاى مجزا بدان‏ها پرداخته شده است. ترجمه کتاب دقیق و روان ست و تقریباً هیچ کجاى متن با کلمات ثقیل و غیرقابل فهم‏روبرو نمى‏شویم. نکته قابل توجه، تعداد منابعى است که نویسنده براى نگارش دقیق‏تر و وقایع انقلاب‏کبیر از آن‏ها استفاده کرد. در پایان کتاب بیش از 25 گزارش، زندگینامه و کتاب به عنوان‏ منابع مورد استفاده فیلیس کورزین )نویسنده) به خوانندگان معرفى شده است. نکته دیگرى که مى‏توان به آن اشاره کرد. لحن بى‏طرف نویسنده است. متن نه به تعریف‏و طرفدارى مى‏پردازد و نه ضدیت و مخالفاتى را ابراز مى‏دارد و راوى صرفاً به گزارش‏ماوقع مى‏پردازد. با این حال به نظر مى‏رسد یکى از برجسته‏ترین مسایل انقلاب، یعنى‏کشتارهاى بى‏حد و حصر و راه افتادن حمام خون در پاریس، لیون و دیگر شهرهاى فرانسه،انتقام‏هاى کور و جو رعب و وحشت، مورد غفلت واقع شده است. گرچه فصلى از کتاب «حکومت وحشت» نامیده شده و در آن نظرات و عملکرد روبسپیر «رهبر ژاکوبن‏ها» بررسى شده، اما فضاى رعب و وحشتى که ویژگى آن سال‏هاى‏پاریس بود به‏خوبى منتقل نشده است. با تمام این اوصاف، کتاب انقلاب فرانسه به قلم فیلیس کورزین و ترجمه مهدى حقیقت‏خواه، براى آنان که مى‏خواهند با اطلاعات اصلى و مهم این رویداد تاریخى آشنا شوند،مفید است.

مدل های سری دی مکس
[عناوین آرشیوشده]